2021eko Ekainaren 4a | | ± 06min 38s

Interneten informazioa bilatzen hasi eta ikusi dudan zure lehen argazkia museo batean hartua zen.

Bai, Baionako Euskal Museoan hartutako argazkia da, hiru urtez bertan egin dut lan gidari-hizlari gisa. Turismo saileko ikasketak egin ditut eta gidari-hizlari titulua lortu ondoan, Baionako Euskal Museoan hasi nintzen, sarreran lehenik eta gidari gisa gero, euskaraz, frantsesez, haurrentzat zein helduentzat. Museoaren funtsa ezagutzeko barne formakuntza bat segitu nuen ere, animazioak antolatzen genituen adin guztietako haurrentzat; zinez momentu goxoak pasatu ditut. Euskaraz hitz egiteko ere biziki baliagarri izan zait izan ere ikasketak Périgueux eta Marmande aldean egin ditut eta luzaz egon naiz frantsesez ari bakarrik, euskara galduz. Beraz biziki inportantea izan da euskaraz lan egitea, horrek lagun artean euskaraz hitz egiteko dinamika berpiztu duelako bide batez.

Orain Euskal Museoa utzi dut eta Santa Espiritu auzoko gazte aterpetxe batean hasi naiz lanean berriki. Aukera dut hizkuntza ezberdinetan aritzeko, ingelesez, gaztelaniaz, ikasle batzuekin, sasoia egitera datozenekin eta euskaraz ere ari naiz Baionara datozen euskaldunekin.

Museoan azalpenak emateko eskaera anitz zenituen?

Nik kasik lau nituen astero, bereziki ikastoletan eta sail elebidunean diren irakasleek galdeginik. Niretzat biziki inportantea zen kalitatezko bisitak eskaintzea euskaraz, haurrek ikus dezaten gure hizkuntza giro eta leku oso ezberdinetan erabiltzen dela.

Euskara zure ama hizkuntza da?

Ez dakit aita hizkuntza erran daitekeenez, baina horrela da, aitarekin euskaraz ari naiz txikitatik eta amarekin frantsesez. Gero Uztaritzeko ikastolara eta Xalbador kolegiora joan nintzen. Lizeora joateko momentuan lagun batzuekin erabaki genuen ikastolaren burbuilatik ateratzea pixka bat, giro ezberdina eta jende berria ezagutzeko. Orduan Baionako Cassin lizeoan eta Uztaritzeko Saint-Joseph ikastetxean egon nintzen.

Beste argazki batean etorkinen aldeko pankarta bat atxikitzen duzu.

Bai biziki gai inportantea da niretzat. Baionako aterpetxean laguntzaile gisa egon nintzen janaria prestatzen, banatzen Diakite elkartearekin. Euskal Herria beti izan da pasabide handi bat populazio mota ezberdinentzat. Niretzat ezin dira begiak hetsi errealitate honen aitzinean, etorkinak hor dira eta gure ardura da ez direla bakarrik erakustea. Nire baitan laguntzeko nahi hori badut, beraz ahal dudan moduan etorkinak laguntzen saiatzen naiz ongi etorriak direla erakusteko.

Euskal Herrian, uste duzu arrazakeria zantzuak hedatuak direla?

Niretzat arrazistak denetan badira, egia erran Euskal Herrian ere, nik sentitu dut hori, batez ere nerabezaroan; gaur egun tarteka hitz desegokiren bat entzuten dut oraindik. Ni adoptatua izan naiz, Ruandan sortua naiz eta euskaraduna naiz eta egia da batzuetan oraindik batzuei arraroa egiten zaiela emakume beltz bat euskaraz mintzatzen ikustea. Baina nik ikasi dut erantzuten eta jendeari azaltzen nire lekua hemen badela, izan ere hemengo jende batzuk baino gehiago barneratua dut euskal kultura. Entzun izan dut ere xantza handia eduki dudala hona etortzeaz Ruandan egotea baino, baina jende horiek deus ez dakite Ruandari buruz, gaurko egoerari buruz... Hobeto nago? Zeren arabera, zergatik? Hitz horiek entzutea zaila da ere. Nire erroak Afrikan ditut ere bai, bertan egon nintzen lehen aldiz duela bi urte lagun batekin eta berriz joateko gogoa badut.

Mentalitateak aldatzeko lana bada oraindik. Noizbait entzun nuen esaldi eder bat frantsesez: “L’ouverture d’esprit n’est pas une fracture du crâne” (itz. Ezpiritu irekidurak ez dakar buru hezurraren hausturarik” eta horrekin bat nator... Gero, beste askorekin biziki ongi pasatzen da, orduan hor ere pertsonen arabera izaten da, denean bezala. Nik ez dut nire ibilbidea gordetu nahi, Ruandan sortua naiz, euskalduna naiz, euskal-ruandarra sentitzen naiz eta nire ibilbideaz harro naiz.

Eta zer egiten du Haizek lanetik ateratzean?

Mendian ibiltzen naiz biziki, Pirinioetan, Bidarrai inguruan, kirola egiten gustatzen zait kanpoan egotea ere, gero lagunekin egotea bixtan da, zinemara joatea, kontzertuetara... Covid garai hauetan debekatua den guztia gustatzen zait, jendearekin egon eta kulturaz gozatu.

Euskal Herria beti izan da pasabide handi bat populazio mota ezberdinentzat. Niretzat ezin dira begiak hetsi errealitate honen aitzinean, etorkinak hor dira eta gure ardura da ez direla bakarrik erakustea.

Euskaraz goxo aritzeko zure leku berezia?

Hegoaldera goazenean lagunekin, badakit euskaraz ariko naizela eta hori biziki goxo da. Hemen ere posible da baina egia da fite frantsesera lerratzen garela, zoritxarrez.

Zer errango zenioke euskaraz edo Euskal Herriaz ezer ezagutzen ez duen atzerritar bati?

Ongi etorri errango nioke lehenik, gero nahi badu eta denbora badu plazerrekin gonbidatuko nuke egun bat pasatzera nirekin, kostaldetik barnealdera leku batzuen ezagutarazteko, bertatik bertara azalduko nioke zer den nire Euskal Herria, hizkuntza, paisaiak, historia aipatuko nituzke, izan ere gustatzen zait gaiak aipatzea gauzak ikusiz, biziki gustora erakutsiko nituzke hemengo bazterrak.

Euskararekin loturiko anekdota bat kondatzeko?

Behin Ezterenzubiko hotel batean pasa genuen gau bat; arratsean logelatik atera nintzenean bertako jabea gurutzatu eta euskaraz entzun ninduenean, zur eta lur gelditu zen, xuri-xuria, harritua.

Gero afal orduan hurbildu zen mahaira bere erreakzioaz barkamenak galdeginez eta bere harridura azalduz. Irri egin genuen eta gau biziki ona pasa genuen harekin; biziki mutil xintxoa zen baina bere harridura aurpegia ez zait ahantziko!

Haizeren amets bat?

Egun batez, bisita gidatuak antolatu nahi nituzke iparraldean euskaraz, kostaldea zein barnekaldea ezagutarazteko Euskal Herriko publikoari zein ikasten dutenei, Euskal Herria euskaraz ezagutarazteko.

Aurrekora Hurrengora